Witajcie w roku węża, czyli TET w Wietnamie

Tydzień przed końcem roku kraj przestaje pracować, a wszyscy myślą już tylko przygotowaniach do świąt. Trochę jak u nas na tydzień przed Gwiazdką. W tym roku nowy rok księżycowy rozpoczął się 29 stycznia - smok symbol sukcesu, odwagi i mocy ustąpił miejsca wężowi, symbolizującemu mądrość i intuicję. Ten rok ma być czasem refleksji i planowania przyszłości.

Foto: smok ustępuje miejsca wężowi, wigilia TET, styczeń 2025

Księżycowy nowy rok

W Wietnamie obchodzi się nowy rok dwa razy  - 1 stycznia, imprezami i fajerwerkami – tak jak w Europie i drugi raz gdy przychodzi nowy rok księżycowy. To właśnie księżycowy nowy rok jest świętem, na który czeka się tutaj cały rok – przez 9 dni Wietnam świętuje, urzędy, zakłady pracy, szkoły, a często też restauracje i hotele są zamknięte, a wszyscy jadą do swoich rodzinnych domów, żeby wspólnie  świętować ten najważniejszy czas w roku.

Kalendarz księżycowy opiera się na cyklach księżyca, więc data nowego roku jest ruchoma i przypada pomiędzy końcem stycznia i początkiem lutego. Księżycowy nowy rok obchodzi się w wielu krajach Azji, w tym w Chinach i w Korei.

Foto: smoczy taniec, wigilia TET 2025 

To święto w Wietnamie nazywa się TET albo Księżycowy Nowy Rok. Powiedzieć tutaj, że to Chiński Nowy Rok to tak, jakby zapytać Polaka czy na co dzień posługuje się cyrylicą – gruby nietakt.

Jak zapewnić sobie szczęście w Nowym Roku

Pełne obchody TET trwają 2 tygodnie – każdy dzień przed i po nowym roku ma swoje znaczenie i tradycje.  Zaczyna się od gruntownego sprzątania - na kilka dni przed nowym rokiem cały dom musi być wyczyszczony, żeby pozbyć się pecha i innych nieprzyjemnych spraw, które nagromadzili się tam podczas mijającego roku. Trzeba też koniecznie kupić nowe ubrania, żeby nowy rok przywitać odpowiednio, bo TET to święto odrodzenia i nowego początku.

Foto: biurowa "ścianka"  z okazji TET 

Przed TET trzeba też przywieść do domu kwitnące drzewko (kumkwatu, śliwy albo brzoskwini) – z żółtymi kwiatami na południu kraju, a różowymi na północy i powiesić na nim tradycyjne dekoracje z życzeniami szczęścia i materialnej obfitości, wypisanymi antycznym alfabetem, a przy wejściu należy powieści czerwone lampiony.

Foto: drzewko na TET

Są też nowsze tradycje – w większych miastach przed księżycowym nowym rokiem powstają ulice kwiatowe - na głównych deptakach rozstawia się dekoracje z kwiatów w kształcie nadchodzącego znaku zodiaku – w tym roku był to wąż.  Są też targi TET, na których można kupić świąteczne ozdoby, biżuterię i rękodzieło. Przed TET Wietnamki wbijają się w tradycyjne stroje ao dai, kupują naręcza kwiatów i ruszają na sesje zdjęciowe na kwiatowe ulice. 

Foto: dekoracje z okazji TET, HCMC styczeń 2024

Sam TET, czyli pierwszy dzień nowego roku księżycowego to dzień poważny i obwarowany wieloma tradycjami i wierzeniami, do których tutaj podchodzi się bardzo serio. Od tego jaki będzie TET zależy to jaki będzie cały nadchodzący rok. Stąd przed TET trzeba zakończyć wszystkie ważne prace i projekty i spłacić długi.

Foto: sesje foto przy dekoracjach z okazji TET, HCMC styczeń 2024

Wietnamczycy duże znaczenie przykładając do tego, kto jako pierwszy odwiedzi ich dom w nowy rok – to też jest wyznacznik dobrej (lub nie) fortuny na kolejny rok. Nie można po prostu wpaść do wietnamskich znajomych w ten dzień bez zaproszenia (to oni starannie wybierają sobie pierwszych gości). Na szczęście przybysze z zachodu zazwyczaj postrzegani są jako ci, którzy przynoszą dobrą wróżbę, stąd podróżując w czasie TET można dostać wiele sympatycznych zaproszeń na pierwszy w nowym roku posiłek w domach Wietnamczyków.

TET – czas na 13-tą pensję

TET to jest przede wszystkim święto rodzinne  - tradycja nakazuje, że na wolny tydzień trzeba przyjechać do domów rodziców – a to znaczy, że podróżowanie po Wietnamie w tym czasie robi się skomplikowane, bo 100 milionowy kraj jest w podroży. Wszyscy z miast takich jak HCMC czy Hanoi wracają do prowincji, z których pochodzą ich rodziny i przodkowie.  Bilety na samoloty i pociągi wyprzedają się z wielomiesięcznym wyprzedzeniem, a ich ceny szybują. Wiele miejsc takich jak parki narodowe, muzea, atrakcje turystyczne, a nawet restauracje czy hotele w tygodniu z TET jest zamkniętych. Podobnie jest ze sklepami.

Foto: jarmark TET, HCMC 2024

TET to też spore wydatki – nie wypada do rodziny wrócić z pustymi rękami – w sklepach są specjalne zestawy prezentowe – głównie słodyczy i owoców, które tradycyjne przywozi się do domów na święta. Przed TET każdy pracodawca wypłaca TET bonus – czyli obowiązkową 13 pensje, żeby pracownicy mieli środki na czerwone koperty i inne wydatki związane ze świętowaniem.

Najważniejsze dni w roku

Pierwsze dni nowego roku spędza się z rodziną na jedzeniu.  Nowy rok ma swój żelazny zestaw tradycyjnych dań, trochę tak jak nasza wigilia, na stole musi się pojawić ciasto ryżowe z mięsem i fasolą i ciasto ryżowe z fasolą mung.

Poza tym TET to też  również czas na oddawanie szacunku przodkom, którzy odeszli – rodziny zbierają się przy domowych ołtarzach przodków i odwiedzają cmentarze. Wietnamczycy wierzą ze duchy przodków z rodziny są obecne w ich domach i pomagają im w trudnych sprawach życiowych (a w zamian duchy dostają ofiary z owoców i kadzidełek w domowych ołtarzach).

Dzieci i osoby starsze, dostają czerwone koperty ze „szczęśliwymi” pieniędzmi. Kolejne dni TET upływają na wizytach w gronie bliższej i dalszej rodziny, no i na jedzeniu oczywiście.

Tradycyjnym elementem obchodów TET są też fajerwerki i tańce smoka (w tym roku taniec smoka był symbolicznym pożegnaniem z rokiem smoka, którego zastąpił tańczący wąż).

Foto: w oczekiwaniu na taniec smoka, HCMC 2024

W wiosce, w której mieszkam TET wygląda inaczej niż w miastach – nie ma tu za bardzo okazji do paradowania po deptaku w ao dai, a pracy w polu też nie da się zupełnie odłożyć  na po świętach.

Za to już w południe (w Wietnamie lunch jada się punktualnie o 12.00) moi lokalni znajomi rozsiadają się wygodnie na plastikowych krzesełkach przed domami i zaczynają świętować – poza obfitością jedzenia na stole pojawia się piwo Saigon (w specjalnej edycji TET) oraz złote mikrofony i głośniki  – Wietnam świętuje nowy rok śpiewając karaoke.

Foto: Laguna My Hoa, TET 2025

Do mojej nadmorskiej wioski przyjeżdżają też rodziny z pobliskiego Phan Rang (100 tysięcznego miasta i stolicy prowincji Ninh Tuan) rozkładając się na pikniki i karaoke na samej plaży z widokiem na lagunę, po której w tym roku pływa setka kitesurferów (TET to też tradycyjnie szczyt czas sezonu kitesurfingowego w wiosce).

Podróże podczas TET

Dwa noworoczne tygodnie, to czas kiedy Wietnam jest szczęśliwym miejscem. Miasta są świątecznie udekorowane, wieczorami organizowane są noworoczne koncerty i festiwale, a wszyscy ubierają się w tradycyjne stroje ao dai i męskie ao dai nam i ruszają na spacery na kwiatowe ulice.   

Nowy rok księżycowy wypada w środku sezonu turystycznego w Wietnamie (przełom stycznia i lutego) więc może być trudno TET ominąć, warto więc podróż zaplanować z wyprzedzeniem, żeby uniknąć zaporowych cen na samoloty, pociągi czy hotele.  

Dwa razy pod rząd, spędziłam TET podróżując na motocyklu, przez góry Wietnamu przy granicy z Laosem i Kambodżą – to prowincjonalna i bardzo słabo zamieszkała część kraju, część restauracji i hoteli faktycznie była pozamykana, ale poza tym była to wspaniały okazja, żeby zobaczyć Wietnam podczas najważniejszego święta w roku.  

Foto: TET w 2022 roku, Kon Tum, Centralny Wietnam